خدمات پس از چاپ(قسمت چهارم)

صحافی:

تعریف صحافی :فن تنظیم و به هم بستن صفحات کتاب یا امثال آن و قرار دادن آن بین دو پوشش(جلد) به منظور یکجا نگاهداشتن صفحات و جلوگیری از فرسوده یا پاره شدن و تسهیل استفاده از آنها را صحافی می گویند.جلد کتاب ممکن است نازک یا ضخیم باشد.جلدهای ضخیم را از مقوا می سازند و روی آن را پارچه ، چرم، پلاستیک چرم نما، یا ترکیبی از این مواد می کشند.

مراحل صحافی : صحافی به طور کلی سه مرحله دارد:

ترکیب بندی عبارت است از یکجا و کنار هم گذاشتن صفحات کتاب به ترتیب شماره صفحه، این مرحه از چهار عمل تشکیل می شود:

الف) تا کردن : در این عمل که با دست یا ماشین انجام می گیرد، اوراق بزرگ چاپی که چند صفحه بر پشت و روی آن چاپ شده است طوری تا می شوند که صفحات پشت سر هم قرار گیرند، ورق تا خورده را یک فرم چاپی می نامند و معمولا مضربی از 4 است.

ب) لَت گذاشتن : منظور از آن، گذاشتن بعضی صفحات رنگی مخصوص، نقشه یا تصاویر خارج از متن، بین صفحات یک فرم است، این کار با دست انجام می گیرد.

ج)مرتب کردن: در صحافی کنار هم گذاشتن فرم های متعدد یک کتاب را به گونه ای که صفحات کتاب به دنبال هم قرار گیرند ، مرتب کردن می گویند. این عمل در صحافی ماشینی به وسیله ی ماشین های ترتیب انجام می گیرد.

د) دوختن: پس از مرتب کردن فرم ها، ته فرم های هر جلد باید به یکدیگر دوخته شوند. این کار به دو ورش ته دوزی و کناره دوزی انجام می گیرد. البته کتاب های ارزان قیمت را اساسا ته دوزی نمی کنند، بلکه بسیار ی از آن ها را به کمک ماشین مخصوص ، به طریق ته چسب، صحافی میکنند. بعضی اوقات فرم های یک کتاب را فقط با کوک فلزی می دوزند و با چسب به جلد می چسبانند.

شکل بندی:

در شکل بندی کتاب نیز چهار عمل صورت می گیرد:

الف) کوبیدن: دوختن فرم های کتاب باعث می شود در محل عطف تورم پیدا شود. برای از بین بردن این تورم فرم ها را تحت فشار قرار می دهند.

ب) چسب زدن : برای جلوگیری از شل شدن کوک ها در روش ته دوخت، لایه ای از چسب مخصوص بر سطح عطف کتاب می کشند.

ج) لب بریدن: لبه های ناهموار فرم های کتاب را پس از دوختن و کوبیدن با ماشین برش می برند تا تمامی نسخه های کتاب قطع یکسان پیدا کنند.

د)گرد سازی ، پشت کوبی و آستر بندی : در این مرحله ابتدا سطح عطف کتاب محدب می شود، سپس یک تکه پارچه با سریشم به سطح عطف کتاب چسبانده می شود که آن را آستر می نامند.در صحافی دستی شیرازه ها را به عطف می دوزند، ولی در صحافی ماشینی شیرازه ها را تنها برای تزیین به دو سر عطف می چسبانند.

جلدبندی :

جلدبندی شامل سه مرحله است:

الف) جلدسازی : معمولا جلد کتاب ها از مقوا و پارچه یا از کاغذ ضخیم ساخته می شود. برای این کار ابتدا ورقه های بزرگ مقوا را به وسیله ماشین برش در اندازه مطلوب بریده ، سپس روی پارچه یا کاغذ ضخیمی که سطح درونی آن چسب خورده چسبانده می شوند، و در عین حال باریکه هایی از کاغذ ضخیم نیز به صورت عطف در فاصله میان هر دو قطعه مقوا بر کاغذ زیرین می چسبد. سپس لبه های اضافی به طرف توی جلد برگردانده و بر سطح داخلی ، دو قطعه مقوا می چسبانند.

ب) چاپ جلد: درج عنوان ، نام نویسنده و دیگر اطلاعات کتاب شناختی و بعضی تزیینات روی جلد و عطف کتاب را چاپ جلد می نامند. این کار با چاپ به روش عادی و یا به روش طلاکوبی صورت می گیرد.

در روش اخیر از حروف مخصوص و یا کلیشه و ورقه های نازک طلایی یا رنگی استفاده می شود.

ج)جلدگذاری : در این مرحله به سطح دو آستر بدرقه کتاب و پارچه مشبک عطف کتاب چسب می زنند و فرم های به هم متصل شده را داخل می گذارندو با وارد کردن فشار ، عطف فرم ها را به عطف جلد و آستر بدرقه ها را به سطح داخلی جلد می چسبانند.سپس کتاب ها را چند ساعت زیر پرس می گذارند تا خشک شوند.